Slumdog Millionaire (2008)

Παρακολουθώ την καριέρα του Danny Boyle σχεδόν φανατικά μετά το πολυαγαπημένο Trainspotting και χαίρομαι που αν και δεν έχει καταφέρει να το ξεπεράσει, με κάθε ταινία του νοιώθω ότι φτάνει πολύ κοντά στην ίδια αριστοτεχνική δημιουργία που τον έκανε διάσιμο πριν από μια δεκαετία (και κάτι). Με το Slumdog Millionaire, καταπιάνεται ακόμα μια φορά με αγαπημένα του θέματα (δόξα, δύναμη, χρήμα, εξουσία, ταξίδια ζωής, απροσδόκητος ηρωισμός,νίκη/ήττα, ...), και εμπλουτίζει την αγαπημένη του σκηνοθεσία, με πολύχρωμη φωτογραφία (Anthony Dod Mantle) και ανατολίτικες μουσικές επενδύσεις (A.R. Rahman), για να δημιουργήσει μία ακόμα μαγευτική περιπέτεια (δεν αναφέρομαι στο είδος της ταινίας).

Δεν ξέρω πώς του προέκυψε η Bollywood επιρροή, αλλά όσο κι αν με έκανε να διστάζω να τη δω στην αρχή, τόσο κατάφερε να με πωρώσει μέχρι το τέλος του πρώτου μισού μέρους της, κι αυτό κυρίως εξ' αιτίας της νέας προσέγγισης στο ινδο-ανατολικό σινεμά, και των τρόπων που η συγκίνηση των περιστατικών μεταμορφώνεται σε συναίσθημα που δεν κάνει διακρίσεις σε φυλές και εθνότητες. Το παιχνίδι του εκατομμυριούχου και η ανάκριση που το συνοδεύει, λειτουργεί πανέξυπνα σαν συνδετικός κρίκος της ιστορίας, όπως αυτή ξετυλίγεται σε παρόν και παρελθόν. Συγχρόνως η συναισθηματική φόρτιση κι η αγωνία που συνήθως ακολουθούν τέτοια τηλεπαιχνίδια, έρχονται σε μία πολύ αρμονική ισορροπία με την αντίστροφη κλιμάκωση των αναμνήσεων, και μαζί δημιουργούν μικρές συναισθηματικές εκρήξεις στα σημεία που διασταυρώνονται χρονικά.

Ακολουθώντας όμως το ούτως ή άλλως συναρπαστικό ταξίδι της ζωής, ο Boyle με τη βοήθεια του υποδειγματικού σεναρίου του Simon Beaufoy, καταφέρνουν να στιγματίσουν αλήθειες που όλοι γνωρίζουμε αλλά αποφεύγουμε, όπως την παιδική εγκληματική εκμετάλλευση, και τη δύναμη μέσω της ανατροφής, με την οποία εφαρμόζει ο άνθρωπος την τραγική επιρροή του πάνω στη μοίρα ("Μ' όποιο δάσκαλο καθίσεις, ίδια γράμματα θα μάθεις"). Οι δυναμικότερες στιγμές όμως, κρύβονται έντεχνα μέσα σε ανάλαφρες σκηνές, για να συνθέσουν ένα δεύτερο πλαίσιο ανάλυσης, από το οποίο σκηνοθέτης και σεναριογράφος, ασκούν βαριά κριτική στις κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες, που διαμορφώνουν την αδιαφορία ή/και τους επιφανειακούς τρόπους που δείχνουμε το ενδιαφέρον μας στα πιο ευαίσθητα ανθρώπινα προβλήματα, που αφορούν μια υποδεέστερη από τη δική μας φυλή ή/και κατηγορία ανθρώπου.

Στο δεύτερο μισό της ταινίας βέβαια, έρχεται μια απροσδόκητη "ελάφρυνση" των περιστατικών, για να ισχυροποιήσει την κεντρική ιστορία αγάπης ως αναπόσπαστο κομμάτι του ταξιδιού. Με μια πρώτη ματιά, η δυναμική των σκηνών φθίνει μέχρι την τελική λύτρωση, που ως εκ τούτου δείχνει ελλιπής. Μέσα από αυτή τη διαδικασία όμως, είναι που μας αποκαλύπτεται ο τρόπος που όλη η ταινία στέκεται συμβολικά στη θέση μιας ουσιαστικότερης αλήθειας. Όσο κι αν η ωριμότητα έρχεται μετά από μια κατευθυνόμενη διαδικασία, οι επιλογές που κάνουμε οι ίδιοι είναι αυτές που θα καθορίσουν τη ζωή μας, κι ακόμα κι όταν αυτές μας έρχονται περιορισμένες, είναι η ανθρωποκεντρική εμπειρία κι όχι η στυγνή γνώση, αυτή που θα μας βγάλει στο τέλος νικητές.

ΥΓ 1. Από το δράμα, στην κωμωδία κι από την καυστική κοινωνική κριτική, στον ανάλαφρο φόρο τιμής στον κινηματογράφο που έθεσε τις βάσεις για την επικράτηση του Bollywood, το Slumdog Millionaire τα έχει όλα σε ιδανικές δόσεις και συμφέρει. Γι' αυτό και η θριαμβευτική αρχή που έγινε με τα βραβεία των κριτικών και έφτασε μέχρι τις χθεσινές Χρυσές Σφαίρες προβλέπεται να συνεχίζεται.

ΥΓ 2. Το μυαλό μου δεν μπορεί να χωνέψει ακόμα τους τραγικούς τίτλους τέλους που είναι ικανοί να αποπροσανατολίσουν πολύ κόσμο, αλλά η αντίθεση που εμφανίζουν στη συμμετρία τους με την αρχή, με κάνει να πιστεύω ότι η ταινία που μεσολαβεί στο ενδιάμεσο, είναι πολύ περισσότερο ικανοποιητικά συμβολική και σουρρεαλιστική απ' όσο είχα αρχικά στο μυαλό μου.

ΥΓ 3. Πόσοι από εσάς ήξεραν τι σημαίνει Slumdog και Τρωγλοδύτης πριν ακούσουν την ταινία;