Πολλές φορές βρίσκομαι σε παρέες και μιλάω για τον αγαπημένο μου κινηματογράφο, που δεν είναι άλλος από τον κλασσικό κινηματογράφο των πρώτων δεκαετιών του περασμένου αιώνα. Στην έκπληξη και την απορία που αίρει πάντα η δήλωση μου αυτή, έρχεται μια πληθώρα από ταινίες αριστουργήματα, σαν απάντηση και υπεράσπιση της υπεροχής του τότε κινηματογράφου.
Το Metropolis του Fritz Lang, είναι ένα από τα πιο λαμπρά παραδείγματα διαχρονικού αριστουργήματος, που έσκασε σαν δημιουργική βόμβα την περίοδο που το σινεμά ανακάλυπτε ακόμα την ίδια του την υπόσταση και διαμόρφωνε τις οπτικοακουστικές μορφές του, η θεματολογία ήταν περιορισμένη αλλά η όρεξη για εξερεύνηση και αποτύπωση της απόλυτης έμπνευσης στο πανί ήταν ακόρεστη, τα ειδικά εφέ δεν ήταν αναγκαιότητα αλλά επιλογή, και μάλιστα όχι εύκολη δεδομένης της τεχνικής ανωριμότητας, που άφηνε χώρο σε ιδιοφυή τεχνάσματα. Μιά περίοδος που το κοινό αν και συντηρητικότερο του αντίστοιχου σημερινού, δέχθηκε πιο εύκολα ακραίες καλλιτεχνικές δημιουργίες, που ξεπέρασαν την ανθρώπινη φαντασία και τους έφεραν αντιμέτωπους με έναν νέο κόσμο, γεμάτο συμβολισμούς και υπερβολές, που μέσα από την εμπνευσμένη ματιά των ανεπηρέαστων και πρωτοπόρων δημιουργών, ερχόταν να γίνει ένα με τον πραγματικό, σε σημείο που το αληθινό με το ψεύτικο ούτε ξεχώριζαν, ούτε είχε σημασία να ξεχωρίσουν.
Με την βιομηχανική επανάσταση να έχει καθιερώσει πάγια, νέες μηχανικές κυριαρχίες, και την ανθρώπινη αδυναμία που εξουσιάζει, αντλώντας δύναμη από τις κυριαρχίες αυτές, η Metropolis, γίνεται μια διαχρονική κόλαση,όπου ο άνθρωπος πέφτει θύμα του ίδιου του του δημιουργήματος, με τον ίδιο τρόπο που ένας ερωτευμένος κατατρώγεται από μία αγάπη χωρίς απόκρισμα, με τον ίδιο τρόπο που ο γονιός, χάνεται στην ίδια του την ταυτότητα και μαζί χάνει και το παιδί του.
Η συνειδητοποίηση των καλολαδωμένων συναισθημάτων που έρχονται και φεύγουν μηχανικά μέσα από περίεργες εφευρέσεις που δείχνουν να μην χρησιμεύουν σε τίποτα, οι εγκλωβισμένες σε στατικά πλάνα ανθρώπινες σχέσεις που καταφέρνουν να εξελιχθούν μόνο όταν ξεδιπλώνονται βίαια προς την καταστροφή τους, ο διαχωρισμός των μετώπων με τις σκηνές παράλληλης δράσης, οι συνδυασμοί προσώπων-σύμβολων του καλού και του κακού μέχρι την τελική τριγωνική εξισορρόπησή τους με την είσοδο του απαραίτητου διαμεσολαβητή-μεσσία, οι βιβλικές αναφορές-επιρροές μέσα από σουρεαλιστικές οπτασίες και μέσα από εξ' ολοκλήρου δανεικές συνέχειες, η γνώση των χαμένων φιλμ που περιείχαν πάνω από το 1/4 της αρχικής ταινίας*, και η αναγκαστική -αλλά άκρως καλλιτεχνικά βολική- καταδίκη των προσώπων, σε βουβές υποκριτικές κραυγές, συνθέτουν τους βασικούς άξονες τις ταινίας που δρουν -ειρωνικά- σαν μια άρτια μηχανή καλλιτεχνικής τελειότητας που στιγματίζει ανεξίτηλα τον θεατή με προιόντα διαχρονικής σκέψης και σκεπτικισμού, για τα πραγματικά γρανάζια που κάνουν τον κόσμο αυτό να γυρίζει.
Κι αν όλα αυτά ακούγονται χαώδη, είναι γιατί η Metropolis απλώνεται σε πολλαπλά επίπεδα, στον ήδη διογκωμένο χώρο ο οποίος την καθορίζει. Πρακτικά όμως, οι επεξηγηματικές συνέχειες και τα κατατοπιστικά commentary των τελευταίων εκδόσεων, κάνουν προσιτή την κατανόηση κάθε πτυχής αυτής της τόσο σύγχρονα αυτοκαταστροφικής χαούπολης, και διαιωνίζουν τα ιδανικά της καλλιτεχνικής δημιουργίας της που ταυτίστηκαν με τα πρωταρχικά αξιώματα της 7ης τέχνης, και επισημαίνουν μέχρι και σήμερα την αναγκαιότητα επιστροφής της τέχνης, σε αυτόν τον πρωτόγνωρο και παρθενικά πλούσιο κινηματογράφο.
*Το καλοκαίρι που μας πέρασε, σύμφωνα με δημοσιεύματα, βρέθηκε μία αυθεντική κόπια της ταινίας, που περιλαμβάνει το σύνολο των σκηνών της πρωτότυπης έκδοσης, κι ίσως μέσα στο 2009, να απολαύσουμε το αριστούργημα αυτό όπως το ονειρεύτηκε και το υλοποίησε αρχικά ο δημιουργός του, Fritz Lang. Μέχρι τότε απολαμβάνουμε την πιο κάλτ έκδοσή του με τις επεξηγηματικές παρεμβατικές καρτέλες και δεν παραπονιόμαστε καθόλου. Άντε να παίρνουν σειρά κι άλλα τέτοια "χαμένα διαμάντια"...
ΥΓ. είναι κρίμα που συνεχίζω κι εγώ την παράδοση που θέλει με κάθε κριτική της ταινίας να αναφέρεται και το γεγονός ότι αποτελούσε την αγαπημένη ταινία του Hitler, αλλά ακόμα κι αν υπάρχουν πολλοί σημαντικότεροι λόγοι για να την δεις, αυτό, παραμένει ένα ενδιαφέρον trivial στοιχείο.
Το Metropolis του Fritz Lang, είναι ένα από τα πιο λαμπρά παραδείγματα διαχρονικού αριστουργήματος, που έσκασε σαν δημιουργική βόμβα την περίοδο που το σινεμά ανακάλυπτε ακόμα την ίδια του την υπόσταση και διαμόρφωνε τις οπτικοακουστικές μορφές του, η θεματολογία ήταν περιορισμένη αλλά η όρεξη για εξερεύνηση και αποτύπωση της απόλυτης έμπνευσης στο πανί ήταν ακόρεστη, τα ειδικά εφέ δεν ήταν αναγκαιότητα αλλά επιλογή, και μάλιστα όχι εύκολη δεδομένης της τεχνικής ανωριμότητας, που άφηνε χώρο σε ιδιοφυή τεχνάσματα. Μιά περίοδος που το κοινό αν και συντηρητικότερο του αντίστοιχου σημερινού, δέχθηκε πιο εύκολα ακραίες καλλιτεχνικές δημιουργίες, που ξεπέρασαν την ανθρώπινη φαντασία και τους έφεραν αντιμέτωπους με έναν νέο κόσμο, γεμάτο συμβολισμούς και υπερβολές, που μέσα από την εμπνευσμένη ματιά των ανεπηρέαστων και πρωτοπόρων δημιουργών, ερχόταν να γίνει ένα με τον πραγματικό, σε σημείο που το αληθινό με το ψεύτικο ούτε ξεχώριζαν, ούτε είχε σημασία να ξεχωρίσουν.
Με την βιομηχανική επανάσταση να έχει καθιερώσει πάγια, νέες μηχανικές κυριαρχίες, και την ανθρώπινη αδυναμία που εξουσιάζει, αντλώντας δύναμη από τις κυριαρχίες αυτές, η Metropolis, γίνεται μια διαχρονική κόλαση,όπου ο άνθρωπος πέφτει θύμα του ίδιου του του δημιουργήματος, με τον ίδιο τρόπο που ένας ερωτευμένος κατατρώγεται από μία αγάπη χωρίς απόκρισμα, με τον ίδιο τρόπο που ο γονιός, χάνεται στην ίδια του την ταυτότητα και μαζί χάνει και το παιδί του.
Η συνειδητοποίηση των καλολαδωμένων συναισθημάτων που έρχονται και φεύγουν μηχανικά μέσα από περίεργες εφευρέσεις που δείχνουν να μην χρησιμεύουν σε τίποτα, οι εγκλωβισμένες σε στατικά πλάνα ανθρώπινες σχέσεις που καταφέρνουν να εξελιχθούν μόνο όταν ξεδιπλώνονται βίαια προς την καταστροφή τους, ο διαχωρισμός των μετώπων με τις σκηνές παράλληλης δράσης, οι συνδυασμοί προσώπων-σύμβολων του καλού και του κακού μέχρι την τελική τριγωνική εξισορρόπησή τους με την είσοδο του απαραίτητου διαμεσολαβητή-μεσσία, οι βιβλικές αναφορές-επιρροές μέσα από σουρεαλιστικές οπτασίες και μέσα από εξ' ολοκλήρου δανεικές συνέχειες, η γνώση των χαμένων φιλμ που περιείχαν πάνω από το 1/4 της αρχικής ταινίας*, και η αναγκαστική -αλλά άκρως καλλιτεχνικά βολική- καταδίκη των προσώπων, σε βουβές υποκριτικές κραυγές, συνθέτουν τους βασικούς άξονες τις ταινίας που δρουν -ειρωνικά- σαν μια άρτια μηχανή καλλιτεχνικής τελειότητας που στιγματίζει ανεξίτηλα τον θεατή με προιόντα διαχρονικής σκέψης και σκεπτικισμού, για τα πραγματικά γρανάζια που κάνουν τον κόσμο αυτό να γυρίζει.
Κι αν όλα αυτά ακούγονται χαώδη, είναι γιατί η Metropolis απλώνεται σε πολλαπλά επίπεδα, στον ήδη διογκωμένο χώρο ο οποίος την καθορίζει. Πρακτικά όμως, οι επεξηγηματικές συνέχειες και τα κατατοπιστικά commentary των τελευταίων εκδόσεων, κάνουν προσιτή την κατανόηση κάθε πτυχής αυτής της τόσο σύγχρονα αυτοκαταστροφικής χαούπολης, και διαιωνίζουν τα ιδανικά της καλλιτεχνικής δημιουργίας της που ταυτίστηκαν με τα πρωταρχικά αξιώματα της 7ης τέχνης, και επισημαίνουν μέχρι και σήμερα την αναγκαιότητα επιστροφής της τέχνης, σε αυτόν τον πρωτόγνωρο και παρθενικά πλούσιο κινηματογράφο.
*Το καλοκαίρι που μας πέρασε, σύμφωνα με δημοσιεύματα, βρέθηκε μία αυθεντική κόπια της ταινίας, που περιλαμβάνει το σύνολο των σκηνών της πρωτότυπης έκδοσης, κι ίσως μέσα στο 2009, να απολαύσουμε το αριστούργημα αυτό όπως το ονειρεύτηκε και το υλοποίησε αρχικά ο δημιουργός του, Fritz Lang. Μέχρι τότε απολαμβάνουμε την πιο κάλτ έκδοσή του με τις επεξηγηματικές παρεμβατικές καρτέλες και δεν παραπονιόμαστε καθόλου. Άντε να παίρνουν σειρά κι άλλα τέτοια "χαμένα διαμάντια"...
ΥΓ. είναι κρίμα που συνεχίζω κι εγώ την παράδοση που θέλει με κάθε κριτική της ταινίας να αναφέρεται και το γεγονός ότι αποτελούσε την αγαπημένη ταινία του Hitler, αλλά ακόμα κι αν υπάρχουν πολλοί σημαντικότεροι λόγοι για να την δεις, αυτό, παραμένει ένα ενδιαφέρον trivial στοιχείο.
4 comments:
Σε χάσαμε τελείως εσένα, και μην τα κάνεις αυτά!
Ποια η γνώμη σου γενικά για τον Fritz Lang(δε σε διάβασα παραπάνω, ξέρεις δε διαβάζω για ταινίες που δεν έχω δει). Πάντως ετούτο το έχω βάλει καιρό στο μάτι.
Σε ρωτάω τη γνώμη σου γιατί τους έχω φάει στην κινηματογραφική να του κάνουμε ένα αφιέρωμα αλλά αυτοί τίποτα! Τεσπα... Περιμένω νέα σου!
άσ'τα φίλτατε kioy, δεν ήταν ότι δεν είχα χρόνο να γράψω, δεν είχα καν χρόνο να δω ταινίες.γενικότερα πέρασα ένα πολύ κουραστικό καλοκαίρι κυρίως λόγω σχολής.
τέλος πάντων έχω μερικές εκκρεμότητες μέχρι και τέλος οκτώβρη, αλλά σταδιακά θα επανέλθω στους παλιούς καλούς ρυθμούς.
στο θέμα μας τώρα...έχω δει 5 ταινίες του Lang (M, Metropolis, Clash by Night, The big Heat, Harakiri) και τον συγκαταλέγω στους κορυφαίους αγαπημένους μου δημιουργούς, και αναμφισβήτητα τον αναγνωρίζω ως πρωτοπόρο και εξαιρετικά εμπνευσμένο δημιουργό.Άλλωστε οι δυο πρώτες που ανέφερα, έχουν γράψει ιστορία από μόνες τους. Το εξαιρετικά ενδιαφέρον με τον Lang είναι ότι σε ό,τι κι αν έχω δει είχε κάτι καινουργιο να προσφέρει και δεν επαναλαμβάνεται θεματικά και σκηνοθετικά.Έχεις πάντως ψήφο υποστήριξης για το αφιέρωμα. Πολύ θα ήθελα να δω κάτι τέτοιο
o Lang theos, i tainia teleia, kati akousa kai gia ena remake an den kanw lathos... pou elpizw na kanw..
afieroma twra kioy, twra omws...
i kinimatografiki kavalas stirizei kai ipostirizei... :)
Το remake του Metropolis ακούγεται τα τελευταία 3 χρόνια, αλλά ας ελπίσουμε ότι η επόμενη σχετική κυκλοφορία, θα είναι η νέα κόπια της αυθεντικής με τις μέχρι πρόσφατα χαμμένες σκηνές, παρά μια εξ'ολοκλήρου νέα έκδοχη της ταινίας.
Post a Comment